Nu verandert er langzaam iets
In onze opleidingen staan we uiteraard stil bij de regels en richtlijnen voor audiodescriptie. Maar af en toe is het juist goed om de regels eens te overtreden. Een mooi voorbeeld is de documentaire Nu verandert er langzaam iets.
‘Nu verandert er langzaam iets’ is de titel van een opvallende documentaire die vorig jaar op het IDFA in Amsterdam werd verkozen tot beste Nederlandse documentaire. Zoals in verschillende recensies vermeld werd, is de afstandelijke manier van filmen erg beklijvend. Vrijwel alle beelden zijn gefilmd vanuit een vast camerastandpunt waarbij altijd de volledige ruimte getoond wordt waarin de actie plaatsvindt. Bovendien is er geen voice-over die het verhaal aan elkaar praat en zijn er geen interviews waarbij mensen ‘in de camera’ praten.
In de audiodescriptie willen we natuurlijk wel hetzelfde, ietwat vervreemdende effect bereiken. Van de andere kant mag het er ook niet te dik bovenop liggen. Lang niet alle ziende kijkers zullen namelijk exact kunnen uitleggen wat de docu nu zo fascinerend maakt, want camerastandpunten neem je vaak maar half bewust waar.
Een manier waarop je als audiobeschrijver de sfeer van de docu kunt weergeven, is gewoon door te doen wat je altijd doet, nl. beschrijven wat je ziet. Daarbij valt op dat je altijd een volledige ruimte ziet waarbij de mensen waar het om gaat vaak op de achtergrond iets doen – of net niet. Door woorden te gebruiken als ‘in de verte’ en ‘op de achtergrond’ in de beschrijvingen, kom je al een heel eind.
Filmtermen gebruik je niet - of juist wel
Van de andere kant zijn er heel af en toe scènes waar de regisseur bewust wel met close-ups werkt. Een van de regels in audiodescriptie is dat je filmtermen vermijdt. Het is immers de bedoeling dat je het verhaal vertelt dat de regisseur wil weergeven, niet dat je de nadruk legt op de gebruikte techniek als daar geen reden voor is. Maar hier is die reden er wel en dan kunnen wij dat weergeven in de beschrijvingen. Vandaar dat je in deze audiodescriptie op een bepaald moment zult horen dat iemand een close-up van zichzelf filmt.
Een tweede voorbeeld is het gebruik van het woord ‘nu’. Audiodescripties worden hoofdzakelijk in de tegenwoordige tijd geschreven – een uitzondering zijn flash-backs, waar we met de verleden tijd kunnen aangeven dat iets eerder is gebeurd. Maar als alles ‘nu’ gebeurt, is het niet nodig om het woord ‘nu’ te gebruiken. Dit is een regel waar we wel vaker van afwijken, omdat je met ‘nu’ in een actiescène bijvoorbeeld de snelle opeenvolging van gebeurtenissen mooi kunt weergeven. In deze documentaire is daar geen sprake van. Integendeel, het rustige tempo is juist heel opvallend. Toch hebben we er bewust voor gekozen om af en toe ‘nu’ te gebruiken, bij voorkeur zelfs aan het begin van een zin. Zo zeggen we exact twee minuten na het begin van de docu ‘Nu begint iedereen in de groep mee te bewegen’. Uiteraard is dit een subtiele verwijzing naar de titel van de film, Nu verandert er langzaam iets.
Benieuwd naar de docu? De trailer kun je hieronder bekijken, zonder audiodescriptie.
gepubliceerd op 2 april 2019
