Het Kuleshov-effect

Heb je ooit al van het Kuleshov-effect gehoord? Ik wist tot voor kort ook niet wat het was. Maar het leuke is: zodra je weet wat het is en hoe het werkt, zie je het ineens overal!

Het begon allemaal met de Russische filmmaker Lev Kuleshov (of Koelesjov) rond 1918. Hij ontdekte dat je als filmmaker de emoties van het publiek kon beïnvloeden door beelden in een bepaalde volgorde te monteren.

Daarvoor ontwikkelde hij een heel eenvoudig experiment. Hij nam een korte opname van een man met een neutrale gezichtsuitdrukking en combineerde die met verschillende andere beelden zoals een bord met soep, een meisje in een doodskist en een aantrekkelijke vrouw. Daarna vroeg hij aan het testpubliek welke emotie ze bij de man zagen.

Wat bleek nu? De mensen die de combinatie zagen van de man en het bord met soep, dachten dat hij honger had. Wie de man zag met de beelden van het meisje in de doodskist, meende verdriet te zien in zijn ogen. En beelden van de man gevolgd door de aantrekkelijke vrouw leidden tot de conclusie dat hij verlangde naar de vrouw.

In werkelijkheid was de uitdrukking van de acteur altijd precies hetzelfde. En zo ontdekte Kuleshov dat filmbeelden betekenis krijgen als ze met andere beelden gecombineerd worden.

Ook voor acteurs was dat belangrijk, want iets als ‘honger’ is lastig uit te beelden met alleen een gezichtsuitdrukking. De combinatie met beelden van eten maakte het wel meteen duidelijk. Zeker in de tijd dat Kuleshov films maakte, was dat een nuttig trucje, want de gesproken film kwam pas later op, in 1927.

Tegenwoordig wordt het Kuleshov-effect nog volop gebruikt en vanaf nu zul je het zelf ook herkennen. 😊

Ook in audiodescriptie

Sommige regisseurs gaan nog een stapje verder en laten het publiek emoties invullen die achteraf niet blijken te kloppen. Laatst werkte ik aan een film waarbij dat het geval was.

De hele film lang interpreteer je de emoties van de hoofdpersoon op een bepaalde manier en daardoor denk je te weten waarom hij doet wat hij doet. Pas op het einde blijkt dat de regisseur je al die tijd op het verkeerde been heeft gezet.

Als audiobeschrijver is het natuurlijk cruciaal dat je de clou bewaart tot het eind van de film en dat je dus geen ‘verkeerde’ emoties gaat invullen. En net dat maakt van audiodescriptie zo’n mooi vak!

Wil je ook leren hoe je audiodescriptie schrijft bij films en tv-programma’s? In mijn workshop vertel ik je er alles over! Reserveer nu je plaats voor de volgende editie.

gepubliceerd op 2 oktober 2025