Mensen denken vaak dat je als ondertitelaar alleen films en tv-series vertaalt, maar in de praktijk doen we heel veel andere dingen. Zo ondertitelen we voor onze klant Movid interviews met artsen die onderzoek doen naar kanker. Geen gemakkelijke materie, zeker niet als je weet dat we deze video’s puur op gehoor vertalen, dus zonder uitgeschreven tekst van de interviews.

Interview met dr. Christos Sotiriou over borstkanker, een video die wij hebben vertaald en ondertiteld

Vóór de ondertitels in het beeld worden gebrand, worden de vertalingen altijd nog eens gecontroleerd door de eindklant, Stichting tegen Kanker. Bij het nalezen besteden zij vooral aandacht aan de juiste medische terminologie. Tegelijkertijd mogen ze de technische beperkingen van het ondertitelen niet uit het oog verliezen. Uiteindelijk hebben we maar een à twee regels van ongeveer 40 karakters inclusief spaties en de ondertitels mogen ook niet te snel voorbij geflitst komen.

Over deze en andere uitdagingen die bij het vertalen en ondertitelen van deze video’s komen kijken, heb ik een tijd geleden een Engelstalig artikel geschreven voor OTTIAQ, een vertalersvereniging uit Canada.

Engelstalig artikel over ons ondertitelwerk in Circuit

Het artikel kwam er na een verzoek van de Ordre des traducteurs, terminologues et interprètes agréés du Québec (OTTIAQ). Ze vroegen of ik wilde meewerken aan een nummer van Circuit, hun magazine over taal en vertalen. Circuit verschijnt elk kwartaal en elke keer is er een ander thema. Het nummer waar ik aan heb bijgedragen ging over audiovisuele vertaling.

Het artikel heeft als titel ‘More than Words: Interlingual Subtitling in a Bilingual Country – Translating and Subtitling Corporate Videos’ en het gaat over het vertaal- en ondertitelwerk voor Stichting tegen Kanker. Dat is een Belgische stichting, en dat betekent dat we Nederlands gesproken video’s in het Frans vertalen en omgekeerd.

Naast wat algemene achtergrondinformatie en een beknopte uitleg over de technische aspecten die bij het ondertitelen komen kijken, sta ik in het artikel ook stil bij een aantal zaken die het vertalen van bedrijfsvideo’s net iets anders maken dan het vertalen van bijvoorbeeld een tv-programma.

Circuit is al twee keer uitgeroepen tot beste tijdschrift door de International Federation of Translators (Internationale Vereniging voor Vertalers). Het was dan ook een hele eer om voor dit toonaangevende blad te schrijven.

gepubliceerd op 9 juni 2022

 

---

Deel op:

 

In oktober kon je op verschillende sites lezen dat de (Engelse) ondertitels bij Squid Game vol fouten stonden.* Onder andere de Vlaamse krant De Morgen wijdde er een artikel aan.

Uiteindelijk bleek het nog best mee te vallen: de TikTokker die de controverse startte, had namelijk de Engelse ondertitels voor doven en slechthorenden afgespeeld bij het oorspronkelijke Koreaanse geluid. Alleen waren die ondertitels gebaseerd op de Engelse dubbing of nasynchronisatie, wat een heel andere vorm van vertaling is dan interlinguaal ondertitelen.

Bij dubbing of nasynchronisatie is het belangrijk dat de lipbewegingen van de acteurs zo goed mogelijk gevolgd worden, en af en toe leidt dat tot erg korte vertalingen die passen bij het beeld en niet zozeer weergeven wat er letterlijk gezegd wordt.

Bij vertalend ondertitelen gelden dan weer heel andere regels – op mijn blogs schrijf ik daar regelmatig over. Ook daar moet je beknopt vertalen, maar je houdt ook in het achterhoofd dat de kijker het oorspronkelijke geluid hoort. Als hij/zij die taal verstaat, vallen extreem vrije vertalingen natuurlijk meteen op…

Het is zeker niet de eerste keer dat mensen de ondertitels van de dubbing/nasynchronisatie combineren met de oorspronkelijke soundtrack en zo ‘fouten’ ontdekken. Eigenlijk zou het handig zijn als je bij het originele geluid alleen vertalende ondertiteling (voor doven en slechthorenden) kan selecteren, dat scheelt weer wat ophef op TikTok. 😁

Meer info over wat er precies aan de hand was mét commentaar van specialisten lees je in dit Australische artikel.

Niet alleen maar fouten…

Na alle ophef over de ondertitels van Squid Game, is het ook wel eens fijn om iets positiefs over ondertiteling te lezen. Zo zet Slator ondertitelaars op de eerste plaats als het gaat om vakgebieden waar vertalers essentiële experts zijn én blijven. 🎧😊

Overigens, De Morgen haalde wel een belangrijk punt aan, want de Nederlandse ondertitels bij Squid Game zijn gebaseerd op de Engelse. Dat is een vrij gangbare praktijk in de ondertitelwereld. Om te beginnen zijn er niet genoeg ondertitelaars die rechtstreeks uit het Koreaans kunnen vertalen. Bovendien heeft Netflix niet alleen Engelse en Nederlandse ondertitels nodig, natuurlijk. Squid Game wordt in heel veel landen uitgezonden en voor al die landen worden vertalingen gemaakt (nasynchronisatie of ondertiteling of allebei). Om dat vertaalproces zo soepel mogelijk te laten verlopen, wordt er veel met tussenvertalingen gewerkt. Je kunt het vergelijken met tolkwerk: voor zeldzame talencombinaties wordt er ook vaak via een ‘tussentaal’ getolkt. Bij de EU is dat meestal Engels of Frans. Dat moet ook wel, want met 24 officiële talen zijn er maar liefst 552 talencombinaties te maken!

Bij Netflix (en ook bij andere producenten) is Engels vaak de eerste taal waarin een film of tv-serie vertaald wordt. Als het goed is, krijgen de vertalers en ondertitelaars voor de andere talen niet alleen een Engelse tekst als basis, maar krijgen ze heel veel extra uitleg over allerlei nuances en verwijzingen in de originele taal. Zo’n basisbestand wordt een template genoemd.

Wil je meer weten over vertalend ondertitelen en over het werken met templates? In onze e-cursus komt dat allemaal uitvoerig aan bod! Op 15 november gaat de cursus opnieuw van start, dus snel inschrijven is de boodschap.

O, en de tarieven…

Intussen blijven er maar nieuwe artikelen verschijnen over de ondertitels bij Squid Game. Het beste artikel dat ik tot nu toe heb gelezen, verscheen op 8 november en heeft als titel: Lost in translation: The global streaming boom is creating an severe translator shortage. De informatie die gegeven wordt is correct, en de journalist heeft met professionele ondertitelaars gepraat én met CEO’s van grote ondertitelbureaus. Het artikel werd druk besproken op social media, vooral door audiovisueel vertalers. Volgens hen is er helemaal geen tekort aan ondertitelaars, maar willen de grote ondertitelbureaus gewoonweg niet genoeg betalen.

Zelf denk ik dat het wat ingewikkelder ligt dan dat. Zo vind je in de tekst een link naar de ‘Global Rate Card’ van Netflix. Daarin staat precies hoeveel Netflix betaalt aan de bedrijven waar het werk aan uitbesteedt. Voor vertaling en ondertiteling uit het Engels in het Nederlands is dat $11,50 per programmaminuut. Let wel, het gaat hier om US dollar, op dit moment is dat zo’n tien euro. Dat geld gaat niet rechtstreeks naar de ondertitelaar, want het bedrijf heeft ook nog andere kosten (eindredactie, projectmanagement, personeel, huur, verzekeringen, enz.). En daar zit het probleem: €10,00 per programmaminuut is al erg weinig, als er nog de helft afgaat, blijft er helemaal niks over. En daarom hoeft het dus niet te verbazen dat ondertitelbedrijven moeite hebben om professionele ondertitelaars te vinden die voor Netflix willen werken.

*Ik heb de reeks zelf niet gezien en ik wéét dat Netflix berucht is vanwege de slechte vertalingen en ondertitels, maar hier bleek dus iets heel anders aan de hand te zijn. Overigens: fouten in Netflix-ondertitels kun je altijd melden via een speciale knop in het menu.

gepubliceerd op 28 oktober 2021
bijgewerkt op 11 november 2021

 

---

Deel op:

 

De eerste keer dat een klant me vroeg om ondertiteling aan te leveren in Word, dacht ik dat hij de kant-en-klare ondertitels mét tijdcode-informatie in een Word-doc wilde krijgen ter goedkeuring. Dat is uiteraard geen probleem en iets wat we standaard altijd doen. Maar de klant bedoelde wel degelijk dat hij ‘alleen maar’ een vertaling in Word nodig had en dat hij dat document zou gebruiken om ondertitels van te maken. Hij kon die tekst namelijk inladen in zijn montagesoftware en voilà, even later had hij ondertitels. Nou ja, ondertitels… Er stonden witte teksten onder in het beeld, laten we het daarop houden. 🙄

Sindsdien heb ik die vraag nog vaker gekregen en elke keer leg ik uit waarom het echt geen goed idee is om te gaan ‘ondertitelen’ in Word.

Eerst even een woordje uitleg over hoe zo’n Word-doc tot stand komt. Meestal is het beginpunt een (al dan niet automatisch aangemaakte) transcriptie. Overigens: ik ben zeker niet tégen automatische transcripties. Sterker nog, soms komen er verrassend goede resultaten uit en een transcript kan zeker helpen om tijd te besparen. Een goede en betaalbare automatische transcriptiedienst is Happy Scribe (affiliate link).

Als het transcript klaar is, wordt die uitgeschreven tekst naar een vertaler gestuurd – voor zover de vertaling ook niet door een automatisch vertaalprogramma gebeurt. Het eindresultaat wordt dan als ondertiteling aan de video toegevoegd. Op het eerste gezicht lijkt het heel logisch allemaal, maar er zijn verschillende valkuilen. Die bespreek ik hierna.

Tips

Allereerst is het belangrijk dat je met een goed basisbestand aan de slag gaat. Dus zorg ervoor dat je je transcriptie naleest om te zien of alles wel klopt. Foutjes in je transcript (denk aan cijfers en jaartallen) komen onherroepelijk in je vertaling terecht. En als je een automatische transcriptie ook nog eens automatisch laat vertalen, is het aantal (interpretatie)fouten helemaal niet te overzien.

Net zoals je transcriptie moet je ook de vertaling laten nalezen, want een tweede vertaler/corrector ziet vaak nog foutjes die de oorspronkelijke vertaler niet had opgemerkt. In de vertaalwereld wordt dit vaak het ‘vierogenprincipe’ genoemd.

Alleen… dat je een goede vertaling hebt, betekent nog niet dat je op basis van die tekst goede ondertitels kunt laten maken. Ondertitelen is namelijk een heel andere tak van sport! Eentje waar in veel vertaalopleidingen een aparte specialisatie aan gewijd is.

Vertalen vs. ondertitelen

Om een goede vertaling te maken, moet je vooral zorgen dat je de brontekst (in dit geval je transcriptie) goed weergeeft in een andere taal, zoals een moedertaalspreker het zou zeggen of schrijven. Een goede ondertiteling moet daarnaast ook leesbaar zijn op het scherm. Dat betekent in de eerste plaats dat een ondertitelaar moet samenvatten. Mensen spreken namelijk sneller dan ze lezen, dus je kunt nooit letterlijk de volledige tekst in beeld brengen. Bij snelle sprekers laten we soms wel de helft weg van wat er gezegd wordt. Natuurlijk schrappen we niet lukraak de helft van de zinnen. Er zijn verschillende strategieën die de ondertitelaar toepast om te bepalen wat hij/zij kan vertalen en hoe.

Maar daarmee ben je er nog niet. Om leesbare schermteksten te krijgen, volgen ondertitels ook bepaalde regels voor de lay-out. Let er maar eens op als je tv-kijkt. Een tweede spreker in dezelfde ondertitel wordt altijd aangekondigd met een liggend streepje aan het begin van de tweede regel. Ondertitelaars noemen dat een ‘repliekstreepje’. En je zult ook geen ondertitels vinden die eindigen op een lidwoord (bijvoorbeeld ‘het’) waarbij het zelfstandig naamwoord dat erbij hoort pas in de volgende ondertitel verschijnt (bijvoorbeeld ‘huis’).

Dit zijn maar een paar heel eenvoudige regels waar de ondertitelaar rekening mee houdt. Maar software die tekst uit een Word-doc haalt en in ondertitels giet, kent die regels niet. Sommige dingen kun je die software wel aanleren, bijvoorbeeld dat ‘het’ en ‘huis’ bij elkaar horen, maar een combinatie als ‘het huis uit z’n jeugd’ is al lastiger. Terwijl ook dat voor de kijker één geheel vormt. Vertalingen samenvatten zodat ze het ritme van de gesproken tekst volgen is al helemaal ondoenbaar voor een machine.

 

Wil je leren hoe je wel goede ondertitels kunt maken op basis van een automatisch transcript? Volg dan onze workshop van een halve dag in Maastricht! Meer info op: https://nevero.nl/workshops-en-cursussen/workshop-ondertitelen/.

Ben je vertaler of heb je een ander taalberoep en wil je weten of het beroep van ondertitelaar iets voor jou is? Volg dan onze e-cursus van drie maanden! Daarin leren we je alle kneepjes van het vak.

 gepubliceerd op 24 september 2021

---

Deel op:

 

Sinds vorige maand zijn de bioscopen weer open in Nederland én in België. Tijd om stil te staan bij iets wat typisch is voor de bioscoop: trailers.

Op het moment dat wij een trailer krijgen om te ondertitelen, is de montage van de film vaak nog niet klaar. In tegenstelling tot wat je op de vertaalopleiding leert, kun je dus niet eerst de hele film bekijken zodat je genoeg context hebt om de trailer zo goed mogelijk te ondertitelen. Die film ís er namelijk helemaal nog niet…

Daar komt nog bij dat trailers vaak dringend zijn én dat we eigenlijk nooit een uitgeschreven script krijgen. Bij een actiefilm is het soms echt een uitdaging om te achterhalen wat er nu precies gezegd (of eigenlijk: geschreeuwd) wordt.

Een vak apart

Het ondertitelen van filmtrailers is dus een vak apart, en dat geldt ook het monteren ervan. Wist je bijvoorbeeld dat de trailer vrijwel nooit gemaakt wordt door de monteur van de film? In plaats daarvan wordt een specialist ingehuurd, zoals Léon Noordzij, die een tipje van de sluier oplicht in een interview op nu.nl. “Je moet het gevoel krijgen dat er nog veel meer speelt dan dat je in de trailer te zien krijgt,” zegt hij. Van de andere kant moet je uitkijken als het filmverhaal in een aankondiging wordt verwerkt. “Een trailer kan te veel plotpunten bevatten. Na afloop vraag je je dan af wat er in hemelsnaam nog overblijft voor de volledige film.” Allemaal dingen om bij stil te staan de volgende keer dat je de ‘voorfilmpjes’ bekijkt in de bioscoop.

Wil je zelf leren hoe het is om films, trailers, interviews en nog veel meer te ondertitelen? Dit najaar gaat onze e-cursus Ondertitelen opnieuw van start. Meer info vind je hier: https://nevero.nl/e-cursus-intro/voorproefje-ondertitelen.

Tweetalige bioscoopondertiteling

Ga je soms naar de film in België? Dan is het je vast al opgevallen dat je daar tweetalige ondertitels te zien krijgt. Bij tweetalige ondertiteling staat op de bovenste regel de vertaling in de ene taal en op de onderste regel komt de vertaling in de andere taal. De bovenste regel is altijd in het Frans en de onderste regel is in het Nederlands. Dat is de vaste volgorde. In de video hierboven leg ik uit hoe we zo’n tweetalige ondertiteling aanpakken. 

gepubliceerd op 6 juli 2021

---

Deel op:

 

In een Facebook-groep voor ondertitelaars werd laatst een artikel gedeeld met de cryptische titel ‘Plastificeer die ontzegd met een baantje’. Wat bleek nu? De spraakherkenningssoftware die gebruikt wordt voor de automatische live-ondertiteling van de Tweede Kamer had de grootste moeite met de naam Pieter Omzigt. Zo werd hij ‘op zich’, ‘inzicht’, ‘uitzicht’, ‘ontzegd’ en zelfs ‘onzin’ genoemd in de ondertitels.

Dat lijkt misschien grappig, maar zulke grote fouten zorgen ervoor dat de debatten volstrekt onbegrijpelijk zijn voor wie doof of slechthorend is. Maar wat mij als ondertitelaar niet losliet: klopt het echt dat de debatten op NPO 24 volledig automatisch ondertiteld worden?

Na een kleine rondvraag op Twitter bleek dat inderdaad zo te zijn: voor NPO Politiek 24 wordt uitsluitend automatische spraakherkenning gebruikt, zonder respeakers en zonder correctie achteraf. Meer over het ondertitelsysteem op NPO Politiek lees je in dit artikel (in het Engels).

Toch bleef ik met vragen zitten. Zoals een voormalig ondertitelaar op Twitter aangaf: je zou denken dat, zeker indien er geen respeakers zijn en geen correctie, de namen allemaal in een database zitten en dat het systeem dat zelf gaat corrigeren. Een ex-IT’er gaf dan weer aan dat juist namen moeilijk te herkennen zijn voor zo’n systeem, vandaar de vele varianten die opduiken in de ondertitels. Tijd om zelf op onderzoek uit te gaan!

Alleen lachwekkend of toch bruikbaar?

De afgelopen maanden heb ik verschillende systemen voor automatische ondertiteling uitgetest. Oorspronkelijk vooral uit nieuwsgierigheid, maar gaandeweg begon ik me af te vragen of automatische ondertitels een hulp konden zijn voor professionele ondertitelaars.

Eerst maar een disclaimer: op dit moment geloof ik niet dat er een systeem is dat goede ondertitels maakt van ‘natuurlijke spraak’ zoals ik het maar zal noemen. Daarmee bedoel ik de manier waarop mensen spontaan spreken met af en toe haperingen of zinnen die niet afgemaakt worden.

Heel anders is het als je naar respeakers kijkt. Dat zijn namelijk ondertitelaars die getraind zijn om zó te spreken dat een computer hen verstaat. Denk daarbij aan een vrij vlakke, monotone intonatie waarbij de spreker goed oplet dat hij/zij correcte zinnen maakt én meteen de interpunctie uitspreekt. Daar kan spraakherkenning mooie resultaten neerzetten – al is zelfs dan het resultaat niet altijd foutloos en is realtime correctie door een collega geen overbodige luxe.

Automatische ondertiteling van YouTube

Terug naar mijn test. Ik heb drie soorten automatische ondertitels uitgetest. De eerste was de automatische ondertiteling van YouTube. Daar kan ik vrij kort over zijn: het is niet voor niets zo dat deze ondertitels in het Engels vaak ‘craptions’ worden genoemd. 😉 Dus nee, ze zijn zeker niet bruikbaar, tenzij je ze grondig opschoont. Zo grondig zelfs dat je je kunt afvragen of je niet beter helemaal opnieuw begint.

Limecraft

De tweede software die ik heb getest was Limecraft. Je kunt deze software gratis uittesten. Wat ik er fijn aan vond, was dat je de keuze hebt tussen zelf een transcriptie uploaden of een volledig automatische transcriptie aanmaken en die gebruiken als basis. Je bent dus niet verplicht om met automatische ondertitels aan de slag te gaan als je beter basismateriaal hebt liggen, zoals een uitgeschreven tekst van je video. Een ander pluspunt is dat je zelf ‘spotting rules’ kunt definiëren. In principe houdt het systeem al rekening met natuurlijke pauzes in de audio, maar je kunt bijvoorbeeld als regel ingeven dat je na een komma een nieuwe ondertitel wilt beginnen. En als het systeem klaar is met de automatische ondertitels, kun je ze zelf verder finetunen.

Wat ik minder handig vond aan Limecraft, is dat het voor mij niet echt intuïtief aanvoelde. Ik merkte dat ik vaak moest zoeken waar een bepaalde functie ook alweer zat en op den duur had ik verschillende tabbladen openstaan met dingen die ik vaak opzocht. Heel overzichtelijk werkte het dus niet. Ik vermoed dat dat komt doordat Limecraft eigenlijk ontstaan is als systeem voor videoworkflowmanagement.

Een tweede nadeel vond ik het beperkte aantal exportformaten. Op dit moment (mei 2021) kun je je afgewerkte ondertitels exporteren als srt, stl, EBU-TT-D en WebVTT. Toegegeven, als je je puur op ondertiteling van webvideo’s richt, zijn dat de meest voorkomende formaten. Maar je kunt bijvoorbeeld geen nieuwe video aanmaken waarin de ondertitels vast in beeld staan. De kans bestaat dat daar binnenkort verandering in komt, want op LinkedIn gaf de oprichter en CEO van het bedrijf aan dat ze de vraag om ondertitels te kunnen inbranden steeds vaker krijgen.

UPDATE
Na publicatie van deze blog heb ik opnieuw contact gehad met Limecraft (ze zijn erg proactief!) en daaruit bleek dat mijn observaties hierboven niet meer up-to-date zijn. Tijd voor een aanvulling, dus.

• Exportformaten: om het eenvoudig te houden, krijg je in de proefversie niet alle mogelijke formaten te zien. Maar de software biedt dus wel degelijk meer exportmogelijkheden.
• Ingebrande ondertitels: die optie zal vanaf augustus beschikbaar zijn. Vanaf dan kun je dus ook een nieuwe video aanmaken met daarin je ondertitels vast in beeld.
• Woordenlijsten (zie hierna): momenteel kunnen nog niet alle Limecraft-gebruikers met woordenlijsten werken (testfase), maar vanaf augustus is die optie wel voor iedereen beschikbaar.

Happy Scribe

De derde en laatste tool die ik heb getest was Happy Scribe*. Ook deze software kun je gratis uittesten. Deze software vond ik meteen heel gebruiksvriendelijk. Een groot voordeel is dat je je eigen ‘vocabulaire’ kunt aanleggen. Dat is een lijst met woorden waarvan je weet dat ze vaak voorkomen in je video(’s), zoals eigennamen. Daarmee los je meteen het probleem op waar deze blogpost mee begon, nl. de naam Omzigt die niet herkend werd. Je kunt je woordenlijst gaandeweg bijwerken zodat de herkenning steeds beter wordt.

Happy Scribe heeft niet alleen de nodige exportformaten, je kunt je ondertitels ook in de video branden, zodat je een nieuwe video krijgt mét de ondertitels vast in beeld. Je kunt daarbij het lettertype, de grootte van de letters en sinds kort ook de kleur en positie in beeld aanpassen.

Een nadeel is dat je (momenteel) nog geen bestaande transcriptie kunt uploaden bij je video’s. Je hebt dus de keuze: ofwel laat je de software automatisch een transcript of ondertitels aanmaken ofwel maak je ze zelf van scratch. Het zou best kunnen dat daar binnenkort verandering in komt, want op het feedback-forum kunnen gebruikers nieuwe features aanvragen. Je kunt ook stemmen op aanvragen om ze meer prioriteit te geven. Als je dat doet, houden de ontwikkelaars je per mail op de hoogte. Die persoonlijke touch kan ik zeker waarderen!

* Dit is een affiliate link, wat inhoudt dat, als je de betaalde tool gaat gebruiken, ik daar ook een klein bedrag aan verdien. Voor jou blijft de prijs hetzelfde en je helpt mij om onder andere nieuwe blogs en video’s te maken. Heel erg bedankt alvast! 🎬😍

Conclusie

Zelf gebruik ik nog altijd geen automatische ondertitels voor mijn vertaalwerk. Maar een tijdje terug kreeg ik de vraag of ik een opleiding kon uitwerken voor mensen die af en toe een webvideo toegankelijk willen maken door middel van ondertiteling. Dus geen vertalend ondertitelen, maar ondersteunende ondertitels of ondertitels voor doven en slechthorenden. De klant stelde zelf voor om de automatische ondertitels van YouTube als basis te gebruiken, maar dat leek mij niet zo’n goed idee. Uit mijn tests kwam Happy Scribe naar voren als beste tool. Bijkomend voordeel is dat de gratis Subtitle Editor erg gebruiksvriendelijk is. Ideaal dus voor de workshop Ondertitelen die we op 15 juni organiseren in Maastricht!

gepubliceerd op 2 juni 2021
bijgewerkt op 16 juni 2021

---

Deel op:

 

Klanten vragen mij vaak: wat is nu het beste? Je ondertitels in beeld branden in je video of werken met een apart ondertitelbestand, dus een losse srt? Op YouTube raad ik aan om met losse srt-bestanden te werken die je kunt uploaden bij je video. Waarom dat zo is, leg ik uit in de video hieronder én hier op mijn blog.

Als we ondertitels inbranden, maken we een nieuwe video aan waarin de ondertitels vast in beeld staan. Iedereen krijgt de ondertitels dus te zien en het is niet mogelijk om ze uit te schakelen.

Als je naar de YouTube-video hieronder kijkt, dan zul je merken dat je de ondertitels ook uit kunt zetten.

De ondertitels die je hier te zien krijgt, zijn namelijk een apart bestandje (een srt-bestand) dat bij de video wordt geüpload in YouTube (of op Facebook of waar je de video ook wilt publiceren). Als je de ondertitels laat inbranden, hoef je daar niet aan te denken, want de ondertitels staan al in de video.

Ingebrande ondertitels hebben voor- en nadelen: het voordeel is dat ze voor iedereen zichtbaar zijn. En dat is meteen ook het nadeel: je kunt bijvoorbeeld niet de kijker laten kiezen of hij/zij de video met of zonder ondertitels wil zien of, als je verschillende taalversies laat maken, of hij/zij de video met Engelse of met Franse ondertitels wil bekijken bijvoorbeeld.

Ondertitels inbranden doen we alleen als de video’s in één taalomgeving worden getoond. Denk aan een website waarin je de video integreert of bijvoorbeeld tijdens een presentatie op een congres.

De ondertitels in de bovenste video bij dit bericht heb ik in het beeld gebrand met Happy Scribe. Dat is een online tool waarmee je heel eenvoudig zelf ondertitels kunt aanmaken én inbranden. Als je op de banner hieronder klikt, krijg je meer informatie. Dit is een affiliate link, wat inhoudt dat, als je de betaalde versie van de tool gaat gebruiken, ik daar ook een klein bedrag aan verdien. 

Ook niet onbelangrijk: als je de ondertitels als een los bestandje bij de video plaatst, dan is zo’n ondertitelbestand indexeerbaar voor Google. Zo’n bestand bestaat namelijk uit tijdcodes (wanneer moet welke ondertitel in beeld komen en weer verdwijnen) en uiteraard de ondertiteltekst. Video’s met ondertiteling in een los bestand worden dus beter gevonden in Google dan video’s zonder ondertiteling of met ingebrande ondertiteling.

Tot slot zijn losse srt’s veel toegankelijker dan ingebrande ondertitels. Door je ondertitels als srt bij je video te uploaden, geef je (slechtziende) mensen de mogelijkheid zelf het lettertype, de lettergrootte en de voor- en achtergrondkleur van de ondertitels aan te passen. Dat kun je doen via de instellingen van je smartphone, maar ook op je Mac en in Windows. Zo kun je op je iPhone knalgele ondertitels instellen als je die het duidelijkst vindt. De meeste apps (zoals YouTube en Netflix) houden zich netjes aan die instellingen.

Op een iPhone kun je zelfs je ondertitels laten voorlezen, als je dat wilt. Wie blind of slechtziend is en een video bekijkt met vertalende ondertitels, kan zo nog altijd volgen wat er gezegd wordt. Maar ook dat kan alleen maar wanneer de ondertitels niet zijn ingebrand.

Of je je ondertitels het best inbrandt of met een losse srt werkt, hangt dus vooral af van waar je de video voor wilt gebruiken. Maar onthoud dat voor de vindbaarheid van je video én voor de toegankelijkheid losse srt’s veel voordelen bieden!

gepubliceerd op 8 april 2021

---

Deel op:

 

Laatst tweette een oplettende tv-kijker een foto die hij had gemaakt terwijl hij naar een aflevering van de detectivereeks Sherlock keek. In de ondertitel die op dat moment in beeld kwam, stond: De politie werd gebeld. In het Engels zei het personage: They called the police. Maar, zo vroeg de twitteraar zich af, is ‘bellen’ wel de juiste vertaling in dit geval? Het programma speelt zich immers af in 1895.

Hoewel de telefoon op dat moment al uitgevonden was (zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Telefonie_in_de_19e_eeuw), is de kans groot dat in die tijd met ‘to call the police’ gewoon werd bedoeld dat de politie erbij gehaald werd. Zelf zou ik het in elk geval niet als ‘bellen’ vertalen, tenzij je natuurlijk in beeld ziet dat iemand een telefoon gebruikt om de politie op de hoogte te brengen.

Ze zeggen wel eens dat een goede ondertitel een ondertitel is die niet opvalt

Als je door het woord ‘bellen’ te gebruiken in een negentiende-eeuwse context sommige kijkers uit het verhaal haalt, valt je ondertitel op en dat is niet de bedoeling. Je wilt immers dat de kijker van het programma geniet, niet dat hij of zij zich ineens afvraagt wanneer de telefoon is uitgevonden.

Ervaren ondertitelaars spreken wel over een ‘alarmbelletje’ dat afgaat in je hoofd bij dit soort gevallen. In dit blogartikel bespreek ik twee andere voorbeelden. Ook leg ik je uit hoe je kunt controleren of je een bepaald woord al dan niet kunt gebruiken in een ondertitel of audiodescriptietekst. Meer van dit soort tips deel ik in de e-cursus Ondertitelen, die binnenkort weer van start gaat.

 

gepubliceerd op 4 februari 2021

---

Deel op:

 

Een vraag die we steeds vaker krijgen is of we Word-docs kunnen omzetten in srt’s. Ook op vertalersgroepen op Facebook komen regelmatig oproepen voorbij van collega-vertalers die iemand zoeken om ‘alleen maar’ van een vertaling in Word een srt-bestand te maken.

De afkorting srt staat voor SubRip subtitle file. Het is dus een bestandsformaat voor ondertiteling. Een srt-bestand bestaat uit twee belangrijke elementen: tijdcodes en tekst. Samen geven ze weer wanneer welke ondertiteltekst in beeld moet verschijnen bij een video. Wat srt’s verder kenmerkt, is dat ze heel eenvoudig zijn qua opmaak. Je kunt ze ook gewoon openen met een eenvoudig programmaatje zoals Kladblok. Daardoor denk ik dat sommige klanten en collega’s veronderstellen dat het aanmaken van een srt-bestand een soort ‘omzetting’ is. Dus je klikt op ‘Save As’ en dan krijg je het Word-doc in srt-formaat. Helaas komt er toch wel wat meer bij kijken…

Automatisch omzetten kan niet, want…

Om van een tekst in Word ondertitels te maken, moet die tekst blokje per blokje van tijdcodes voorzien worden. Een srt bestaat immers uit tekst én tijdcodes. Het toevoegen van die tijdcodes noemen we ‘spotten’ of ‘timen’. En het is echt een precisiewerkje, want we zorgen er niet alleen voor dat de tekst gelijkloopt met wat er gezegd wordt in een video, maar we houden ook rekening met beeldwissels in de montage en (heel belangrijk) de leessnelheid. Dat is de verhouding tussen het spreektempo en de hoeveelheid tekst. Hoe sneller iemand praat, hoe meer we de vertaling moeten samenvatten, anders kan niemand het nog lezen. Bij vertalend ondertitelen kun je gemiddeld 50 à 70% weergeven van wat er gezegd wordt. Dat klinkt dramatisch, maar veel euhs en ahs hoeven niet vertaald te worden, al moet je bij snelle sprekers vaak toch flink inkorten.

Een ‘gewone’ vertaling in Word zo onder een video zetten, is dus eigenlijk vragen om problemen. Vertalingen uit het Engels worden vaak langer dan het origineel, terwijl je bij ondertiteling juist samenvat. Vandaar ook dat ondertitelen een aparte specialisatie is. Wil je meer leren over dit bijzondere vak? Op 15 februari 2021 gaat onze e-cursus Ondertitelen opnieuw van start.

gepubliceerd op 5 januari 2021

---

Deel op: