Wat als je geen Engels gestudeerd hebt en toch wilt ondertitelen?

Eerder deze maand kreeg ik een interessante ondertitelvraag van een collega die graag meer zou willen ondertitelen. 

De vraagsteller was in 2018 afgestudeerd als vertaler en had tijdens zijn opleiding ook een vak Ondertitelen gevolgd. Intussen werkt hij als zelfstandig vertaler. Dat bevalt hem prima, alleen wilde hij graag iets doen met zijn ondertitelkennis. Het knelpunt was dat hij geen Engels gestudeerd had en laat dat nu net de belangrijkste brontaal zijn bij vertalend ondertitelen. Voor de niet-vertalers: de brontaal is de taal waaruit je vertaalt, de doeltaal is de taal waarin je werkt.

Hij was zich bewust van het probleem en gaf zelf aan dat hij zich natuurlijk verder in het Engels wilde verdiepen. Alleen raadde ik hem dat af. Dat klinkt misschien vreemd, aangezien ik hierboven schreef dat Engels zo’n belangrijke taal is voor vertalend ondertitelen. Maar ik denk dat het heel moeilijk is om het niveau te halen van een vertaler die vier of vijf jaar Engels heeft gestudeerd. Bovendien is er niet bepaald een tekort aan vertalers Engels-Nederlands… 

Ondertitelen zonder Engels als werktaal

Wat ik aanraad is, als je echt wilt ondertitelen, om je dan te richten op ondersteunende ondertiteling Nederlands-Nederlands of ondertiteling voor doven en slechthorenden. Toegegeven, het ‘echte’ vertalen valt dan weg, maar dat is wel een sector waar veel werk in te vinden is. 

Bij ondersteunende ondertiteling geef je in dezelfde taal weer wat er gezegd wordt. Dit soort ondertitels zie je veel op social media. 

Ondertiteling voor doven en slechthorenden gaat nog een stapje verder: daarbij geef je ook aan wie er aan het woord is en welke muziek en belangrijke achtergrondgeluiden hoorbaar zijn. Ook deze vorm van ondertiteling wordt steeds belangrijker omdat er steeds meer aandacht is voor de behoeften van mensen met een handicap. Denk maar aan de Europese Toegankelijkheidswet die eraan komt.

De vraagsteller was erg blij met mijn antwoord. Hij liet me weten dat een groot deel van het plezier dat hij aan ondertitelen beleeft, juist is ervoor te zorgen dat ondertitels netjes op tijd in en uit beeld gaan. We kwamen dus tot de conclusie dat ondertiteling Nederlands-Nederlands echt iets voor hem zou zijn. Hij verheugt zich al op wat hij het ‘gefrunnik met frames’ noemde om ervoor te zorgen dat de kijker een rustig ‘kijkbeeld’ heeft. En, heel belangrijk, met mijn tips kan hij meteen aan de slag zonder dat hij eerst nog een studie Engels hoeft te volgen.

Ben je vertaler of heb je een ander taalberoep en wil je ook leren ondertitelen? In onze e-cursus Ondertitelen voor film en tv heb je drie maanden de tijd om uit te testen of het vak je ligt.

gepubliceerd op 20 april 2020