Waarom onze audiobeschrijvers ook ondertitelen – en bij voorkeur ook vertalen
In mei 2017 heb ik (Susanne) twee keer een tweedaagse audiodescriptie-opleiding gegeven bij Vereniging Bartiméus Sonneheerdt in Zeist. Deze cursus stond open voor iedereen die meer wilde weten over hoe je webvideo’s toegankelijk kunt maken voor mensen met een visuele beperking. De deelnemers kwamen dan ook uit heel verschillende sectoren, wat voor een fijne sfeer zorgde tijdens de groepsopdrachten. Na afloop van de cursus mochten ze zich met recht getrainde amateurbeeldbeschrijvers noemen en intussen hebben ze de basis gelegd voor een databank van toegankelijke internetfilmpjes.
Bloeiende klaprozen voor de poort bij Bartiméus Sonneheerdt in Zeist
Hoe word je professioneel audiobeschrijver?
Sommige deelnemers wilden ook graag weten wat je nu moet kennen en kunnen om als professioneel audiobeschrijver aan de slag te gaan. Op dit moment bestaat er geen voltijdse opleiding tot audiobeschrijver en het ziet er niet naar uit dat die er snel zal komen. Audiodescriptie is immers een erg kleine niche. Hoewel de markt de afgelopen jaren snel gegroeid is, vertaalt zich dat niet onmiddellijk in een vloedgolf aan vacatures. De meeste audiobeschrijvers combineren het met andere werkzaamheden.
Dat betekent niet dat er helemaal geen mogelijkheden zijn om het vak te leren. Zo geven wij workshops en opleidingen op maat. Bovendien wordt audiodescriptie al verschillende jaren gegeven binnen een aantal vertaalopleidingen, maar dan als onderdeel van een ander vak, zoals ‘audiovisuele vertaling’ of ‘mediatoegankelijkheid’. Dat audiobeschrijving is ondergebracht in vertaalopleidingen is niet zo verwonderlijk: in andere landen is dat ook zo én op zich is het ook een vorm van ‘vertalen’ waarbij taal wordt omgezet van de ene vorm (beelden) in de andere (woorden).
Als we op zoek zijn naar nieuwe medewerkers, nemen we dus vaak contact op met een vertaalopleiding. Of beter gezegd: de studenten nemen contact op met ons! Stages zijn een andere manier waarop we nieuwe medewerkers vinden. Het voordeel van een stage is dat een student een aantal weken of maanden meeloopt in het bedrijf en dat we zo dus een goed beeld krijgen van zijn of haar mogelijkheden. Onze eerste vaste medewerker in Maastricht, Vera, is na afloop van een geslaagde stage in dienst gekomen.
Audiobeschrijven en ondertitelen
Tot slot zijn enkele leden uit het team afkomstig uit de vertaal- en ondertitelsector. Vertalers die goed zijn in het schrijven van commentaarteksten bij documentaires en dergelijke krijgen vaak ook het audiobeschrijven vrij snel onder de knie. Al is ‘snel’ een groot woord, want het duurt algauw enkele maanden tot een halfjaar voor een beginnende beschrijver het vak écht beheerst.
Een andere reden dat ik graag met ondertitelaars samenwerk is dat al onze audiobeschrijvers ook moeten kunnen ondertitelen. De belangrijkste reden daarvoor is een praktische: veel klanten vragen ons om hun video’s voor iederéén toegankelijk te maken. Daarom zorgen we voor ondertiteling voor doven en slechthorenden en voor audiodescriptie voor blinden en slechtzienden. In sommige gevallen voegen we ook nog een tekstalternatief toe. Dat is een uitgeschreven weergave van wat er in een webvideo te zien én te horen is.
Op zich is het best mogelijk om in zo’n geval iemand te zoeken die de ondertitels maakt en iemand anders in te zetten voor de audiobeschrijving, maar in de praktijk worden audiodescriptie en ondertiteling door dezelfde persoon gedaan. Dat maakt het veel eenvoudiger om projecten in te plannen, want ook de eindredactie gebeurt door één persoon. In plaats van vier hebben we dus maar twee mensen nodig om een video toegankelijk te maken (nl. één audiobeschrijver-ondertitelaar en één eindredacteur die zowel de audiobeschrijving als de ondertiteling nakijkt – de opname en mixage van de audiodescriptie gebeuren extern).
Vertalen als pluspunt
Bovendien gebeurt het regelmatig dat er in een video ook andere talen worden gesproken. Meestal gaat het dan om fragmentjes in het Engels, maar ook Frans komt vrij vaak voor. In zo’n geval krijgen we soms een vertaling van die dialogen van de klant, en anders maken we die zelf. Maar: als je vertalende ondertiteling toevoegt voor de ziende kijkers, moet je die informatie hoorbaar maken voor wie geen ondertitels kan lezen. Vandaar dat we de vertalingen toevoegen in de audiodescriptie. ‘Audio-ondertiteling’ noemen we dat. Uiteraard is het een groot pluspunt als de audiobeschrijver-ondertitelaar zelf ook kan vertalen, al was het maar om een bestaande vertaling te controleren voor die wordt ingesproken.
En zo komt het dat onze audiobeschrijvers ook ondertitelen – en bij voorkeur ook vertalen!
gepubliceerd op 2 juni 2017
bijgewerkt op 11 februari 2019
Deel op: